Jurica Pavičić w „Czerwonej wodzie” nie ogranicza się jedynie do opowiadania historii kryminalnej, choć zagadka zniknięcia nastoletniej Silvy otwiera narrację i nadaje jej dramaturgiczny rytm. To, co początkowo wydaje się klasyczną powieścią detektywistyczną, z czasem przekształca się w polifoniczny fresk o pamięci, winie i rozpadzie wspólnoty. Autor sięga po archetypowy motyw, który w literaturze od zawsze był wehikułem metafor, aby opowiedzieć o czymś znacznie większym niż los jednej dziewczyny. Silva staje się figurą braku i nieobecności, a zarazem punktem, wokół którego buduje się całe uniwersum powieściowe. Jej zniknięcie na dalmatyńskim wybrzeżu działa jak pęknięcie w strukturze rodzinnej, lokalnej i narodowej. W tym sensie Pavičić jest bliski pisarzom, którzy uczynili z kryminału narzędzie filozoficznego rozpoznania, takim jak Bolaño w „2666” czy Simenon w swoich najciemniejszych opowieściach. „Czerwona woda” staje się nie tylko pytaniem o sprawcę zbrodni i modus operandi, lecz także o to, co dzieje się z pamięcią jednostki i zbiorowości, gdy pewien brak trwa latami i nie daje się niczym zapełnić. Tytułowa „czerwona woda” rezonuje wieloznacznie: to krew, która nigdy nie została naprawdę odnaleziona; to morze, które płucze wspomnienia, a jednocześnie pogrzebuje je w swoim bezkresie; to wreszcie kolor chorwackiej ziemi, nasyconej historią wojen i podziałów.Morze Adriatyckie, nieustannie obecne w tle powieści, funkcjonuje jak żywioł pamięci – wciągający, nieprzenikniony, wieczny.Narracyjna konstrukcja rozciąga się na dekady: śledztwo dotyczące Silvy trwa przez trzydzieści lat, od upadku komunizmu, przez wojnę na Bałkanach, aż po narodziny kapitalizmu. Każdy kolejny etap tej historii odbija się w przebiegu śledztwa: zniknięcie dziewczyny ginie w chaosie wojny, w pierwszej dekadzie nowego tysiąclecia przybiera kształt niedoskonałych instytucji państwowych, które wciąż budują swoją tożsamość, a w dobie kapitalizmu i globalizacji staje się niemal cieniem, wspomnieniem, które niknie w natłoku nowych pragnień i problemów. To, że śledztwo powoli rozmywa się w czasie, jest metaforą zmiany społecznej i obyczajowej: Chorwacja przechodzi od wspólnoty zakorzenionej w dawnych strukturach do społeczeństwa konsumpcyjnego, które coraz bardziej żyje teraźniejszością, nie oglądając się na dawne rany. Na poziomie społecznym „Czerwona woda” czyta się także jako metafora postsocjalistycznej Chorwacji, kraju naznaczonego pożogą działań zbrojnych,niedokończonymi rachunkami i poczuciem, że przeszłość wciąż wysuwa swoje dłonie z dna morza. Pojedyncza strata splata się z historią kraju: brak nastolatki odzwierciedla brak niewinności, ciągłości i stabilności w społeczności, która przeżywa transformacje polityczne, społeczne i obyczajowe.Każdy z wymienionych okresów zostaje wpisany w tkankę fabuły: wojna deformuje relacje, emigracje rozdzierają wspólnotę, a kapitalizm przynosi nowe aspiracje, ale także nowe wyobcowanie. Pavičić pokazuje, że prywatna historia nigdy nie dzieje się w próżni; zawsze odbija się w niej puls czasu i rytm przemian ustrojowych.Paradoks Chorwacji jako turystycznego raju zostaje ukazany w sposób bolesny: to miejsce, które przyciąga Zachód swoimi plażami i morzem, a jednocześnie wciąż nosi w sobie pamięć niedawnych zbrodni i ucieczek. Ten kontrast jest kluczowy: Chorwacja jest państwem, które zbudowało się na braku i na nieustannym tuszowaniu cierpienia. W „Czerwonej wodzie” każde odejście ma wagę większą niż gest, ponieważ jest zapisem egzystencjalnym. Zaginięcie Silvy jest odejściem najbardziej dramatycznym, bo niepojętym. Ale odchodzi też Jugosławia, odchodzi wspólnota sprzed wojny, odchodzą stare więzi społeczne. To właśnie sprawia, że powieść Pavičicia jest tak przenikliwa i uniwersalna. Warto podkreślić, że „Czerwona woda” to nie tylko lokalny sukces literacki. Powieść zdobyła uznanie międzynarodowe, była wielokrotnie nagradzana i pozytywnie recenzowana przez najważniejsze tytuły europejskie i światowe, takie jak „Liberation”, „Le Monde” czy „Financial Times”. W maju 2025 roku została wyróżniona także jako książka Miesiąca „The Sunday Times”, co potwierdza jej uniwersalny rezonans – zdolność do przekraczania granic i stawiania pytań, które są wspólne dla różnych kultur.W rezultacie otrzymujemy dzieło, które jest jednocześnie intymne i ponadczasowe. To powieść o rodzinie i państwie, o jednostce i wspólnocie, o pamięci prywatnej i historycznej. Pavičić wskazuje, że kryminał, gatunek zwykle kojarzony z rozrywką i domknięciem, może być wehikułem dla głębokiej refleksji, rozszczelniającej nasze poczucie porządku.Czytelnik po „Czerwonej wodzie” zostaje z pytaniem o to, jak żyć z brakiem, którego nie da się ani nazwać do końca, ani wypełnić. I właśnie w tym tkwi największa siła tej powieści: w uczciwym oddaniu tajemnicy świata, którego nie da się rozwikłać, a jedynie przeżyć w jego tragicznym, metaforycznym pięknie.

Zaginięcie nastolatki, które rzuca cień na życie całej rodziny, i Chorwacja, jakiej nie zobaczysz na pocztówce – „Czerwona woda” Juricy Pavičicia to powieść, która w mistrzowski sposób łączy dramat psychologiczny z elementami thrillera I kryminału. Pavičić zabiera czytelnika do Chorwacji sprzed lat – kraju, który wyglądał zupełnie inaczej niż dzisiejsza, turystyczna mekka kojarząca się z wakacyjnym luzem, słońcem i błękitem Adriatyku. Zanim Dalmacja zaczęła przyciągać tłumy urlopowiczów, zmuszona była doświadczyć szeregu społecznych i politycznych przemian, w tle pojawił się również cień wojny. To właśnie w tamtej, dawnej rzeczywistości znika bez śladu nastoletnia dziewczyna - bohaterka powieści "Czerwona woda". Po nocnej imprezie urywa się po niej wszelki ślad, natomiast zrozpaczona rodzina próbuje odnaleźć choćby najmniejszy trop, który pomoże ustalić losy nastolatki. Zaginięcie staje się raną, która nie zabliźnia się mimo upływu lat – przeciwnie, co jakiś czas rozdrapują ją nowe poszlaki, świadkowie i niepewne tropy, prowadząc bliskich w odmęty dramatu. „Czerwona woda” łączy w sobie elementy thrillera i kryminału, ale jej sednem staje się dramat psychologiczny oparty na rodzinnej tragedii. Autor oddaje głos różnym postaciom, dzięki czemu czytelnik ma okazję spojrzeć na sprawę z wielu perspektyw, Pavičić jednocześnie umiejętnie myli tropy, utrudniając przewidzenie finału. Choć wątek Sylvii wydaje się centralny, mam poczucie, że chorwacki autor mocniej akcentuje coś innego – samą konsekwencję zaginięcia, ciężar niepewności, który z czasem zaczyna determinować życie rodziny, przyjaciół oraz lokalnej społeczności. To powieść osadzona w szerokiej perspektywie – obejmuje blisko trzy dekady, w których zmienia się nie tylko krajobraz Chorwacji, ale i świat bohaterów. Od okresu wojny, przez trudne przemiany społeczne, aż po czasy rosnącej turystyki – Pavičić kreśli wielowymiarowe tło, w którym osobista tragedia nabiera jeszcze większej mocy. Dla mnie była to lektura pełna zaskoczeń. Autor nie tylko pokazał Chorwację inną, niż ma okazję zobaczyć ten kraj przeciętny, współczesny turysta, ale też stworzył historię, która uderza w najczulsze punkty – rodzinę, pamięć, nadzieję i niepewność. Czy czas naprawdę goi rany? Czy łatwiej jest żyć z nadzieją, czy może lepiej znać nawet najokrutniejszą prawdę? Pavičić zostawia nas z tymi pytaniami, prowadząc swoją bohaterkę w nieznane i zmuszając czytelnika, by sam poszukał odpowiedzi.